ام‌دی‌اف (MDF) مخفف واژه Medium Density Fiberboard است که جزو فرآورده‌های چوبی محسوب میشود. MDF نوعی تخته فیبر است که به روش خشک تولید می‌گردد. چگالی آن بین ۶۵۰ تا ۸۰۰ کیلوگرم بر متر مکعب است.
ام دی اف را پس از تولید می‌توان روکش نمود. روکش‌های تزیینی علاوه بر زیبایی به دوام و کاربرد آن در محیط‌هایی مانند آشپزخانه کمک می‌کند. روکش ملامینه متداول ترین نوع روکش برای MDF میباشد که در آن فرایند کاغذ دکوراتیو آغشته به رزین تحت فشار و حرارت بر روی تخته چسبانده میشود.
این محصول ضمن دارا بودن خواص شبیه سایر اوراق فشرده چوبی دارای برخی خواص برتر نیز می باشد که باعث ارتقاء بازار آن در بین سایر اوراق فشرده چوبی مانند تخته خرده چوب (نئوپان)، تخته لایه، تخته فیبر سخت و ... شده است . در واقع این محصول (MDF) ابتدا بعنوان جایگزین اوراق فشرده چوبی مطرح بوده و سپس در کاربردهای جایگزین چوب نیز بکار رفته است. در حال حاضر دامنه کاربردهای آن روز به روز در حال افزایش است . از جمله خصوصیاتی که باعث ایجاد کاربردهای متنوع (MDF) شده عبارتند از :
• خصوصیـات فیزیـکی و مکـانیکی بالا
• دامنه وسیع دانـسیـته (وزن مخـصوص) ، ضخامت و ابـعاد MDF قابل تولید
• قابلیت ابزار خوری ، ماشین کاری و سنباده زنی
• سطوح صاف و متراکم
• قابلیت شکل پذیری و لبه های صاف
• عدم وجود معایب چوب
• پروفیل دانسیته یکنواخت و همگن
• قابلیت انجام رو سازی های مختلف همچون انواع روکشی های چوبی و غیر چوبی، رنگ آمیزی و غیره
• پایداری ابعاد و مقاومت به فشرده شدن
• زیبایی ظاهری، طبیعت ملایم و ظریف و حالات شبیه به چوب
• قیمت مناسب
تـولیـد انواع مختـلف این محصول در جـهان دامنـه کاربـرد آن را بـسیـار وسیـع کرده است. امروزه می توان تخته فیبر های نیمه سنگین MDF بسیار متنوعی از جمله تخته های سه لایه یا یکنواخت و همگن،تخته های نازک و ضخیم در ابعاد مختلف، تخته هایی با فرم آلدئید، کم فرم آلدئید یا بدون فرم آلدئید، تخته های تبدیل به سایز شده، روکش شده، لبه چسبانده، نقش برجسته، قالب گیری شده، ابزار خورده، پروفیل شده، با دانسیته های بسیار متنوع (کم یا زیاد)، مقاوم در برابر رطوبت، آب، آتش، قارچ، حشره و... را در بازارهای جهانی یافت.
فرآیند تولید
ابتدا گرده بینه‌ها و یا مقطوعات چوبی در بخش چیپر به صورت چیپس درآمده و سپس چیپس‌ها در ریفاینر دفیبره میشوند. الیاف جداشده با چسب مخلوط گردیده و به رطوبت مناسب می‌رسند. مخلوط الیاف و چسب در فرمینگ بصورت کیک درآمده و در پرس فشرده میشوند. تخته‌ها پس از سرد شدن اندازه‌بری شده و بسته‌بندی می‌گردد.
روشهای استفاده از MDF در صنعت
تخته فیبر نیمه سنگین فارغ از خصوصیات و ویژگیهای آن( MDF معمولی و یا خاص) در صنعت به صورت های خام یا روکش شده استفاده می شود. موارد کاربرد MDF به صورت خام اندک بوده و معمولاٌ در بازار نهایی مصرف کالای ساخته شده از تخته فیبر نیمه سنگین ،ازMDF روکش شده و یا رنگ شده استفاده شده است. روش های استفاده از تخته فیبر نیمه سنگین به طور خلاصه در ذیل آمده است:
- ورقهای خام ( بدون روکش)
- ورقهای روکش شده و لبه های ابزار خورده
- پروفیل های روکش شده
- چسباندن پروفیل های MDF روی صفحات
ابعاد MDF به طور معمول عبارتند از:
4100*1830 (ابعاد به میلیمترمی باشد)
3660*1830
2440*1830
2440*1220
البته اغلب سایزهای وارداتی از ایتالیا 4100*2100 و از کشور اتریش 2800*2070 و 2600*2070 می باشند.
ضخامت های تولیدی و معمول نیز به شرح زیر می باشند: 3 ، 4، 6 ،8 ،10 ،12، 16، 18، 20 ، 25 ، 32، 38 میلیمتر طبق اظهاردبیر انجمن چوب ایران تقاضا برای MDF به طور تخمینی بالغ بر 140 هزار تن در سال میباشد. در بازار ایران در حال حاضر ابعاد بزرگتر طرفدار بیشتری دارد . با توجه به اینکه ضخامتهای مختلف هر کدام کاربرد خاص خود را دارند ولی ضخامتهای کمتر در حد 3 میلیمتر که معمولا برای درب سازی استفاده می شوند و ضخامتهای بالاتر در حدود12، 16 و 18 میلیمتر ازخریدار بیشتری برخوردار است. البته در مورد خریدار جزئی MDF روکش شده رنگ روکش نیز نقش زیادی دارد.
انواع MDF با خواص ویژه
به طور کلی می توان تخته فیبرهای نیمه سنگین را از نظر خواص و ویژگی های آنها در دو گروه ،تخته فیبر نیمه سنگین با خواص معمولی و یا خواص ویژه طبقه بندی کرد: تخته های صنعتی خاص دارای ویژگی هایی علاوه بر مشخصات معمول MDF هستند که با اعمال تغییرات در پروسه تولید، با استفاده از چسب های مختلف یا مواد افزودنی گوناگون تولید می شوند. بعضی از انواع MDF های خاص و موارد استفاده آنها به شرح زیر هستند.
MDF نازک (Thin MDF)
این تخته‌ها به کلاسهای خیلی نازک mm8/1 تا mm 5/2 ، و از 5/2 تا 6 میلی مترو 4 تا 6 میلی متر تقسیم می شوند(استاندارد EN-622-5 ) که در کاربردهای مختلف مورد استفاده قرار میگیرند. از موارد کاربرد عمومی MDF های نازک، کف کشوها، پشت کابینت ها، رویه درها و ... می باشد. تمام روسازی قابل انجام روی MDF معمولی روی MDF نازک نیز اجرا میشود. از سایر موارد کاربرد MDFهای نازک عبارتند از: دیوار کوب ها، پوشش های سقف، غرفه های نمایشگاهی، صنایع اتومبیل سازی، رویه لاستیک زاپاس(یدک) پشت صندلی، رویه در، تولید تخته های انحناءدار و ... می باشد.
MDF ضخیم(Thick MDF)
MDF های ضخیم طبق استاندارد EN-622-5 به کلاسهای 45-30 میلی متر و 60-45 میلی متر تقسیم شده اند و جهت ساخت سازه های معماری، ستونها، پایه های میز ، طاقها، رویه کاری(کابینت)، کف نیمکت و کلا" مواردی که صفحات ضخیم و بزرگ با خواص ماشین کاری (خصوصا" عمیق) مسطح و با سطوح صاف نیاز است ، استفاده می شوند.
مقاوم در برابر رطوبت
تولید MDF با خاصیت مقاوم در برابر رطوبت بیشتر برای مصارف در رطوبت نسبی محیط حداکثر 80% با بهبود چسب اوره فرمالدئید معمولی مورد استفاده در تولید MDF یا استفاده از یک چسب ضد رطوبت جایگزین امکان پذیر است. تمام خصوصیات مثبت MDF معمولی در این نوع تخته‌ها به اضافه استحکام طولانی تر و تغییر ابعاد کمتر در اثر رطوبت موجود است. طبق استاندارد EN-622-5 دو نوع کلاس برای اینگونه تخته‌ها وجود دارد. یکی MDF.H برای استفاده های عمومی در محیط مرطوب و دیگری MDF.HLS که برای استفاده اوراق متحمل بار در محیط مرطوب می باشد. موارد استفاده MDF مقاوم در برابر رطوبت عبارتند از: مبلمان حمام و دستشویی، کابینت دور ظرفشویی، کف پوشها، پنجره ها، پله‌ها ، پروفیلهای خاص و...
مقاوم در برابر حشرات و قارچ ها
برای این منظور می توان MDF ها را با پوشش های ضد آتش پوشاند یا مواد و نمک های خاص ضد آتش تیمار کرد. ولی بهترین راه اضافه کردن مواد ضد آتش در حین پروسه تولید است. موارد مصرف این نوع تخته‌ها بعنوان مثال: پوشش دیوارها، پارتیشن ها، قفسه فروشگاههاو... می باشد.
MDF با وزن مخصوص بالا(High Density Fiberboard)
MDF های استاندارد معمولی با ضخامتهای 19-12 میلی متر معمولا" دارای دانسیته kg/m 800-650 هستند. دانسیته های بالاتر یعنی بالای 800 نیز تولید و عرضه می شود. در واقع با اضافه کردن فیبر، چسب و فشار در حین پروسه تولید اوراق سنگین تر تولید می شود ، افزایش دانسیته قابلیت های ماشین کاری و سطح سازی (رنگ، روکش و...) را افزایش میدهد و نیز خصوصیات مکانیکی و فیزیکی MDF نیز بهبود می یابد. از موارد استفاده این نوع MDF های سنگین (HDF) عبارتند از: کف پوشها، پله ها، قفسه های صنعتی، میز کار و...
MDF با وزن مخصوص پائین(Low Density Fiberboard)
LDF با وزن مخصوص kg/m 650-550 و ULDF با وزن مخصوص زیر kg/m 550، جهت استفاده در مواردی که وزن کمتر مورد نیاز است و نیازی به استحکام بالا وجود ندارد یا در مواردی که خواص عایق صدا بودن مورد نیاز باشد تولید و عرضه می شود. این MDF ها جهت ساخت پروفیلهای تزئینی معماری، ساخت غرفه های نمایشگاهی و کلا" مواردی که جابجایی با دست مورد نیاز است و نیز حمل و نقل و ابزار خوری سریع مورد نیاز است، کاربرد دارد.
MDF با روکش های تزئینی (Decorative surfaced MDF)
مهمتـرین و غیـر قـابـل تفکیک ترین کاربرد یا آماده سازی MDF جهت کاربرد نهایی، روسازی آن و خصـوصـا" روکش کردن آن می باشد. انجـام عملیـات روکـش کردن MDF امـروزه جـزء خدمات ضروری تولیدکنندگان MDF به خریداران می باشد بطوریکه معمولا" اکثر کارخانجات بزرگ تولید MDF دارای خطوط روکشی هم هستند. انواع روکش ها شامل روکش های چوبی (گونه های مختلف)، کاغذی، ملامینه، PVC و... میشوند.
MDFهای قالب گیری شده
در این روش تخته MDF به شکل خاصی که در پرس به آن داده می شود تولید می شوند مانند رویه درهای طرح دار و حالت دار، یک تکه MDF یا در کابینت و کشو و پنجره و... . این محصولات را می توان به راحتی روکش نمود(پرس ممبران) و عرضه بازار مصرف کرد. اخیراً واردات این رویه درها به ایران در حال رونق گرفتن است
MDF های قابل انعطاف
بوسیله یک پیش تیمار شیمیایی روی MDF با ترکیبات الکالین، می توان به آن خواص پلاستیک (موقتی) و قابلیت انعطاف و شکل پذیری را داد.
کلمات کلیدی: MDF و خواص آن ،mdf، ام دی اف، ورق ام دی اف، خواص ام دی اف